Doğum Kontrol Çubukları

Doğum Kontrol Çubukları:

• Norplant: Progesteron ihtiva eden ve deri altına uygulanan, yumuşak, altı kapsülden ibarettir
• İmplanon: Progesteron (etonogestrel) ihtiva eden ve deri altına uygulanan bir adet implanttır.

İmplanon Etki Mekanizması:

İmplanon yumurtlamayı baskılayarak, servikal mukus viskositesini arttırarak ve endometriumda değişiklikler yaparak gebeliği önler.

Karaciğer enzimlerini arttırıcı etkisi olan ilaçları kullananlarda ve aşırı kilosu olanlarda (ideal vücut ağırlığının %130'dan fazla olanlar) implanon gebeliği önlemede daha az etkilidir.

Önemli Güvenlik Bilgileri:

DKÇ'ları cinsel yolla bulaşan hastalıklara ve AIDS hastalığına karşı korumaz.

İmplanon takıldıktan sonra palpe edilebilecek şekilde hemen cilt altına takılmalıdır. Derine takılan implanonun çıkartılması oldukça zor hatta imkansız olabilir. İyi yerleştirilmeyen implantta istenmeyen gebelik olasılığı mevcuttur. Çıkarılamayan implantta ise dış gebelik, infertilite ve ilaca bağlı yan etkiler görülebilir.

Klinik incelemelere göre implantı takma sırasında %1, çıkarma sırasında %1.7 komplikasyon görülebilir.

İmplanon aşağıdaki durumlarda kullanılmaz:

• Gebelik şüphesi olanlar
• Pulmoner emboli, tromboz ya da tromboembolik hastalık öyküsü olanlar. Özellikle trombo-embolik hastalık anamnezi olan kadınlar bu hastalığın tekrarlayabileceğinin farkında olmalı ve progesteron ihtiva eden DKÇ'larını kullanmamalıdır.
• Benign ya da malign karaciğer tümörü olanlar,
• Bilinen ya da şüphelenilen meme kanseri olanlar,
• Tanı konmamış genital kanaması olanlar
• İmplanon muhtevasına karşı allerjisi olanlar,
• Myokard enfarktüsü geçirenler.

İmplanon takılanlarda görülen komplikasyonlar:

1- Enfeksiyon: Takılan alanda enfeksiyon gelişirse etkene duyarlı antibiyotiklerle tedavi edilmelidir. Uygun yerleştirilemeyen ya da enfeksiyon gelişen implantlar zamanla yerinden atılabilir.

2- Dış Gebelik: İmplanon kullanan hastalar arasında dış gebelik (ektopik gebelik) ihtimali nadir olmasına rağmen implanon kullanırken bir gebelik olursa, bu gebeliğin, kullanmayan hastalara göre dış gebelik olma ihtimali daha fazladır.

3- Düzensiz Kanamalar: İmplanon takılacak hastalara düzensiz adet kanamaları konusunda önceden bilgi verilmelidir. Çeşitli patolojik durumları veya gebeliği ekarte etmek için DKÇ takılmadan önce, anormal kanama nedenleri ayrıca araştırılmalıdır.

4- Kronik hastalıklarda kullanılan ilaçlara bağlı etonogestrel seviyesinin düşmesi sonucu kontraseptif (gebelik önleyici) etkinin azalması: Kontraseptif steroidlerin metabolizmasını artıran bazı antibiyotikler, antifungal ilaçlar, antikonvulsanlar gibi ilaçlar hormonal kontraseptiflerle birlikte verildiği zaman kanda etonogestrel seviyesi düşeceğinden kontraseptif etkinliği azalır, buna bağlı olarak istenmeyen gebelik veya ara kanaması olabilir. Bu durumda gebelik oluşmaması için hormonal olmayan ek bir yöntem uygulanmalıdır. Karaciğer fonksiyon testleri bozuk, glikoz intoleransı bozuk olan ya da diyabet hastalığı olanlar, depresyon geçirenler, implanon kullanırken yakın gözlem altında tutulmalıdır.

5- Over Kistleri: Yumurtalıklarda gelişen folliküllerde atrezi gecikir ve follikül normal büyümesine devam edebilir. Yumurtalıklarda görülen bu kistler, sonra kendiliğinden ortadan kalkar, cerrahi nadiren gerekli olabilir.

6-Tromboz: Cerrahi ya da hastalık nedeniyle uzun süre yatağa bağlı kalacak hastalıklarda implanon, tromboz riski nedeniyle çıkartılmalıdır.

İmplanon Yan Etkileri:

• Düzensiz kanama %11
• Ağırlık artışı %2-3
• Emosyonel (mood) değişikliği %2-3
• Baş ağrısı %1.6
• Akne %1.3
• Depresyon %1

İmplanon takılan hastaların %11'inde adet düzeni değişecek ve düzensiz ara kanamalar olacaktır. Hatta %20 kadın hiç adet görmeyebilir. Baş ağrısı, kilo artışı, akne, meme ağrısı, bulantı, depresyon, takılma yerinde ağrı gibi yan etkiler görülebilir. Fakat bu etkiler doğum kontrol ilaçlarının etkisinden çok daha azdır.

İmplanon Takılma Yöntemi:

İmplanon takılacağı zaman hastanın gebe olmadığından emin olmak gerekir. İmplanon, adetin ilk 5 gününde takılabilir. Doğum kontrol hapı kullananlarda hap bittikten sonra ara verilen yedi gün içinde uygulanabilir. Yalnız progesteron ihtiva eden mini pil kullananlarda son hap içildikten sonra hemen ertesi gün ara vermeden implanon uygulanmalıdır. İlk trimester düşüklerden hemen sonra takılabilir. İkinci trimester düşükleri ya da doğumdan sonra ise ortalama dört hafta sonra takılmalıdır.

İmplanon, takma ve çıkarma konusunda eğitim almış sağlık çalışanları tarafından uygulanır. Uygulanmadan önce implanonun fayda ve risklerinin hasta tarafından tam olarak anlaşıldığına dair imzalı onay formu doldurulmalıdır.

İmplanon sağ elini kullananlar için sol ön kol iç kısma, humerus kemiği median epikondimden 8-10 cm. yukarısına uygulanır ve paket üstünde belirtilen son kullanma tarihine kadar uygulanabilir. İmplanon takıldıktan üç yıl sonunda çıkartılmalıdır. İmplanon cilt altına yerleştirildikten sonra doktor ve hasta tarafından dokunulmalı hissedilmelidir.

İmplanon Çıkartılma Şekli:

Hastaların %11'i anormal kanama nedeniyle, %0.3'ü amenore nedeniyle, %2-3'ü kilo alma nedeniyle implanonu çıkartmak ister.

Önce implanonun hangi kola takıldığı belirlenir ve palpe edilir. İmplanon palpasyonla hissedilmiyorsa ultrason ya da magnetik rezonans ile yeri belirlenmelidir. İmplanon radyoopak olmadığı için röntgen filminde yeri tespit edilemez. Yeri kesin olarak belirlenmediğinde kanda etonogestrel düzeyine bakılarak implanonun hala var olduğu anlaşılabilir.

Çıkartmadan önce steril şartlar sağlanarak 0.5-1 cc %1 lidocane ile çubuğun dirseğe en yakın ucundan lokal anestezi uygulanır ve çubuğun üst ucundan iterken insizyon yapılan uçtan bir pensetle yakalanarak çıkartılmalıdır, insizyon yeri steril gaz ile kapatılmalıdır.

Derine takılan implantlar operasyon odasında cerrahi işlemle çıkartılır. Derine takılan implant, nöral ve vasküler hasar yapar, o bölgede parastesi uyuşukluk hissedilir ve ilerleyicidir. İmplant çıkartma işlemi de takma işleminde olduğu gibi bu konuda eğitim almış doktorlar tarafından çok dikkatli bir şekilde yapılmalıdır. DKÇ çıkartıldıktan sonra fertilite kısa sürede geri döner. DKÇ'ları süresi dolduğunda çıkartılırken doğum kontrolünün devam etmesi istenirse hemen bir yenisi takılabilir. İmplanon kullanırken bir gebelik olursa, gebeliğin devamı isteniyorsa çıkartılmalıdır, fetüs üzerinde zararlı bir etkisi tespit edilmemiştir.

Emziren annelerde implanon içindeki progesteron cüzi miktarda süt yolu ile bebeğe geçebilir. Bebeğin fizik ve motor gelişimi üzerine etkisi yoktur. Buna rağmen emziren anneler için hormonal olmayan yöntemler tercih edilmelidir.